Η αναφορά στην Esma στο προηγούμενο post μας θύμισε ένα απίστευτο άρθρο που διαβάσαμε στην Ελευθεροτυπία πριν από αρκετό καιρό, που συνοδευόταν και από μια φωτογραφία της με την λεζάντα «Η ευτραφής Esma σ' ένα ψευδομακεδονικό παραλήρημα».
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή… Στις 25 Σεπτεμβρίου προβλήθηκε στο πλαίσιο του 12ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας ΝΥΧΤΕΣ ΠΡΕΜΙΕΡΑΣ, που διοργάνωσε το περιοδικό ΣΙΝΕΜΑ, η ταινία της αμερικανίδας σκηνοθέτιδας Jasmine Dellal «When The Road Bends...Tales of A Gypsy Caravan». Η Τζασμίν Ντελάλ ακολουθεί πέντε συγκροτήματα από τέσσερις διαφορετικές χώρες, σε μια κοινή περιοδεία στη Βόρειο Αμερική. Είναι οι Taraf de Haïdouks και οι Fanfare Ciocarlia από τη Ρουμανία, η Esma Redzepova από την FYROM, οι Antonio El Pipa Flamenco ensemble από την Ισπανία και οι Maharaja από την Ινδία.
Ο μουσικός ήχος του καθενός είναι διαφορετικός: από φλαμένκο σε ρουμάνικα βιολιά και από μπάντα πνευστών σε ινδικό φολκ. Κοινός παρανομαστής η σπίθα στο πνεύμα και η ψυχή στη φωνή, που οδηγεί σε μια έκρηξη δημιουργίας, μουσικής και χορού, διαφημίζοντας τη τσιγγάνικη κουλτούρα και την πολυπολιτισμικότητα της πλατιάς τους παράδοσης με τον καλύτερο τρόπο. Το Τσιγγάνικο Καραβάνι μας ξεναγεί στα παρασκήνια και στις αληθινές ζωές των μουσικών, επισκέπτεται τις χώρες τους, μπαίνει στα σπίτια τους και μας συστήνει στις οικογένειές τους, μέχρι να κατανοήσουμε πλήρως τι ακριβώς σημαίνει γι' αυτούς η μουσική.
Λίγες μέρες μετά, στις 3 Οκτωβρίου 2006, διαβάσαμε στην Ελευθεροτυπία, ένα άρθρο του κ. Πέτρου Μακρή, με τίτλο: «Προστάτης» των Τσιγγάνων ο κ. Τζορτζ Σόρος! και υπότιτλο Μια ταινία αποκαλύπτει... Άρθρο που άρεσε τόσο και στον Κ. Παπαθεμελή, που έσπευσε να το αναδημοσιεύσει και στο φυλλάδιό του «Πολιτική Ενημέρωση», τεύχος 84, Οκτώβριος 2006. (Ολόκληρο το άρθρο μπορείτε να το διαβάσετε εδώ).
Στην αρχή του άρθρου του, ο κ. Μακρής, θυμάται την υπέροχη μουσική των ελλήνων τσιγγάνων που επιδεικτικά αγνόησε η σκηνοθέτις. Ξεχνώντας βέβαια ότι η ταινία δεν είναι η σύνοψη της παγκόσμιας τσιγγάνικης μουσικής παράδοσης αλλά απλώς η κινηματογράφηση μιας μουσικής περιοδείας. Γράφει χαρακτηριστικά…
«Ενδόμυχα, όμως, ή και απροκάλυπτα, σχεδόν όλοι οι φίλοι του κινηματογράφου πάγωσαν, όταν αντιλήφθηκαν ότι η σκηνοθέτις παρέλειψε επιδεικτικά να περιλάβει στο «καραβάνι» και την υπέροχη μουσική προσφορά των Ελλήνων Τσιγγάνων- γιατί όχι και των Βούλγαρων ομόφυλών τους. Είναι περιττό ν' αναφερθούμε σε αμέτρητους οργανοπαίκτες χάλκινων πνευστών της Καστοριάς, της Φλώρινας, αλλά και του βασικού κορμού της κεντροδυτικής Μακεδονίας- γιατί όχι και στους Τσιγγάνους της Θράκης και ιδίως του Εβρου, που είναι δεξιοτέχνες του κλαρίνου και των κρουστών. Γιατί όχι και στον Κώστα Χατζή, στον Σαλέα ή στον Γιώργο Μάγκα, που η μουσική τους προσφορά είναι διεθνώς αναγνωρισμένη...».
(Στο σημείο αυτό, παρενθετικά, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι όταν κάποιος υπερασπίζεται την μουσική προσφορά των ελλήνων τσιγγάνων καλό θα είναι να μην ξεχνά την ρατσιστική συμπεριφορά που βιώνουν καθημερινά, την στέρηση των δικαιωμάτων τους, τις βίαιες εξώσεις από τους καταυλισμούς τους (πρόσφατα στην Πάτρα αλλά και σε άλλες περιοχές της χώρας), κ.λπ. κ.λπ. κ.λπ.)
Ωστόσο ανακαλύπτει γρήγορα την αιτία «Ευτυχώς που προηγήθηκε της προβολής της ταινίας μια εμπεριστατωμένη και υπεύθυνη τεχνοκριτική τοποθέτηση από τον Κώστα Τριπολίτη, που προλόγισε το «Καραβάνι των Τσιγγάνων», διευκρινίζοντας ότι η ταινία είναι παραγωγή του... Τζορτζ Σόρος! Αυτού του πολυπράγμονα κυρίαρχου του οικονομικού «αρμπιτράζ», που, όπως όλοι γνωρίζουν, διοχέτευσε, ήδη από τη δεκαετία του '80, μέρος από τα υπερκέρδη της χρηματιστηριακής δραστηριότητάς του σε «πολιτιστικά» και «φιλανθρωπικά» ιδρύματα, στα Σκόπια και στην Ανατολική Ευρώπη.»
Και αφού αποκαλύπτει το ρόλο του, χρησιμοποιώντας αποσπάσματα από ένα βιβλίο του ίδιου καταλήγει:
«Να, λοιπόν, πώς μέσα από μια... αθώα και αφελή κινηματογραφική ταινία, ο κ. Τζορτζ Σόρος αναδεικνύει προσεκτικά επιλεγμένους Ρομ των Σκοπίων, σε σχεδόν αναντικατάστατους «εκπροσώπους» των Τσιγγάνων της διασποράς, με κορυφαία την ευτραφή Esma Redzepova, που δεν χάνει την ευκαιρία -καθ' υπόδειξιν βέβαια του παραγωγού της ταινίας- να μιλάει, να διακηρύσσει και να τραγουδά για τη «Μακεδονία» της χωρίς να ξέρει ούτε μία λέξη ελληνική!
Μα, πώς είναι δυνατόν ο κ. Τζορτζ Σόρος με τέτοιους κινηματογραφικούς αχταρμάδες να προσπαθεί να νομιμοποιήσει τα πιο περίεργα ψευδοεθνικά αλυτρωτικά μορφώματα;»
Μόνο που ολόκληρος ο συλλογισμός του στηρίζεται σε ένα μικρό λαθάκι, η ταινία δεν είναι παραγωγή του κ. Soros αλλά της ίδιας της σκηνοθέτιδας, όπως εύκολα μπορεί να διαπιστώσει ο καθένας από την ιστοσελίδα της ταινίας. Απλώς είναι αφιερωμένη στο «Decade of Roma Inclusion 2005 – 2015», ένα πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από 8 κυβερνήσεις της κεντρικής και νοτιοαναταλικής Ευρώπης, τον κ. Soros και την Παγκόσμια Τράπεζα με στόχο την υποστήριξη των κοινοτήτων των Roma ενάντια στην ένδεια και την προκατάληψη.
Αν θέλει κάποιος όμως να αναπτύξει θεωρίες συνομωσίας, να κατασκευάσει εχθρούς και να προπαγανδίσει τις εθνικιστικές του απόψεις ας περιοριστεί στα πεδία που γνωρίζει γιατί αλλιώς οι κοτσάνες βγάζουν μάτι. Ας περιοριστεί στην πολιτική και ας αφήσει τη μουσική σε όσους έχουν ανοιχτά τα αυτιά τους. Γιατί απλά η μουσική, όπως είχε πει κάποτε ο σπουδαίος ινδός περκασιονίστας Trilok Gurtu, φτιάχνει γέφυρες, όχι σύνορα.
Το 2004 σε ένα ταξίδι μου στη Σερβία αγόρασα μεταξύ άλλων και μια συλλογή “Gypsy Music from the Balkans” με τίτλο «Rromano suno». Η συλλογή, που επιμελήθηκε ο Bojan Djordjevic (γνωστός μουσικός παραγωγός στη γειτονική χώρα και μάνατζερ του Boban Markovic), περιείχε 11 κομμάτια με τα γνωστότερα βαλκανικά ονόματα (Esma Redzepova, Taraf de Haidouks, Boban Markovic, Fanfare Ciocarlia κλπ). Ξεφυλλίζοντας το ένθετο του CD, πριν το ακούσω, είδα ότι μόνο ένα συγκρότημα μου ήταν τελείως άγνωστο, είχαν το παράξενο όνομα KAL. Και κατά μια διαβολική σύμπτωση μου άρεσαν περισσότερο απ’ όλους. Από τις λιγοστές πληροφορίες του δίγλωσσου (σερβικά και αγγλικά) ενθέτου πληροφορήθηκα ότι το συγκρότημα δημιουργήθηκε το 1996 από δυο αδέλφια τον Dragan και τον Dushan Ristic, είχε δώσει λίγες συναυλίες στην Ευρώπη όπου ήταν περισσότερο γνωστό απ’ ότι στην Σερβία και ότι μια από τις δραστηριότητές τους ήταν η διοργάνωση του “Amala Summer School” για μουσικούς. Όταν επέστρεψα αναζήτησα στο Internet περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτούς ή κάποιο CD τους, αλλά μάταια και κάποια στιγμή τους ξέχασα εντελώς.
